Er is niet één allesomvattende manier om alle bronnen te vinden die je nodig hebt voor een onderzoek. Je zal allerlei wegen moeten bewandelen om er min of meer zeker van te zijn dat je niks belangrijks over het hoofd ziet.

De universiteitsbibliotheek heeft een online training van vier modules voor het zoeken naar wetenschappelijke informatie  (Compass). Daarin komen de algemene principes ter sprake.

Er is ook een module over het zoeken naar historische bronnen (Compass+: Historical sources)

Misschien heb je al gezocht via Google. Dat is op zich niet verkeerd, zeker voor een eerste oriëntatie. Maar de zoekterm ‘Picasso’ levert via Google veel meer hits op dan je kunt onderzoeken. Tussen die miljoenen hits zit bovendien niet lang alle informatie uit de gespecialiseerde, wetenschappelijke zoeksystemen en databanken die toegankelijk zijn via je Solis-id.

Veel daarvan vind je wel via Google Scholar

In deze LibGuide vind je meer over de mogelijkheden en het gebruik van Google Scholar.

Het ligt voor de hand dat je eerst gaat zoeken in de catalogusvan de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Die is opgenomen in WorldCat, de catalogus van talloze bibliotheken in de hele wereld.  Je kan door middel van een vinkje je hits beperken tot publicaties die in Utrecht  of in Nederland aanwezig zijn (als ze niet uitgeleend zijn).  Meer informatie over het gebruik van WorldCat vind je hier.

Andere kunsthistorische bibliotheken

Voor kunsthistorisch onderzoek raadpleeg je vaak ook de catalogi van gespecialiseerde bibliotheken, zoals die van:

• het RKD in Den Haag: de grootste kunsthistorische bibliotheek van Nederland.
• ArtDiscovery: de centrale catalogus van de belangrijkste kunsthistorische bibliotheken in Europa en de VS.

Voor architectuurgeschiedenis zijn de volgende bibliotheken onmisbaar:

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
• Het Nieuwe Instituut

De bibliotheken van sommige musea zijn toegankelijk via WorldCat.

Om een goed beeld te krijgen van de informatie over een onderwerp zoek je niet alleen in catalogi van bibliotheken, maar ook in de bibliografische systemen. Dat zijn catalogi op onderwerp.

Er zijn gespecialiseerde kunsthistorische bibliografische systemen:

• Bibliography of the History of Art: voor publicaties uit de periode 1975-2007
• International Bibliography of Art: voor publicaties vanaf 2008

Uitleg over algemene bibliografische systemen, zoals Google Scholar en Scopus vind je in de LibGuides van de Universiteitsbibliotheek.

In eerste instantie zoek je in bibliotheekcatalogi en bibliografische zoeksystemen naar woorden uit de titel van een publicatie. Maar niet altijd is een titel zo duidelijk als je graag zou willen. Daarom zal je ook gaan zoeken met trefwoorden. Een handig uitgangspunt daarbij zijn de trefwoorden die verbonden zijn aan een titel die je al hebt.

• VoorbeeldAls je in de catalogus van de Universiteitsbibliotheek op zoek bent naar informatie over stillevens, en je zoekt alleen op ‘stilleven’ als woord uit de titel, dan vind je bijvoorbeeld dit boek niet: Paul Taylor, Dutch flower painting, 1600-1720, New Haven 1995.
• Tip: kijk in de open opstellingVeel van de boeken uit de collectie van kunstgeschiedenis staan in een open opstelling in de Universiteitsbibliotheek Binnenstad. De ordening is daar systematisch op onderwerp. Een kijkje in de kast kan je publicaties opleveren die je anders misschien niet zou opmerken.

De indeling van de collectie kunstgeschiedenis van de Universiteitsbibliotheek Binnenstad vind je hier.

Meer informatie over het formuleren van zoektermen vind je in de LibGuide Formuleren zoekvraag.

Het zoeken naar artikelen is lastiger dan het zoeken naar boeken. Bibliotheekcatalogi bevatten namelijk alleen de titels van boeken en van hele tijdschriften, niet van de artikelen in die boeken of tijdschriften. WorldCat bevat weliswaar naast bibliotheekcatalogi ook andere databases, maar geeft toch lang niet alle artikelen die voor je van belang zouden kunnen zijn.

Veel uitleg over het zoeken van artikelen vind je in de LibGuide Artikelen zoeken.

Van de boeken en de papieren tijdschriften uit de Universiteitsbibliotheek Utrecht kan je de plaatscode (het signatuur) vinden in de catalogus.

Sommige staan in open opstellingen. Die kan je zelf inzien of ophalen. Andere komen uit een gesloten depot. Die moet je aanvragen.

Oude, kostbare en sommige vaak geraadpleegde boeken mag je alleen inzien.

Een overzicht van de indeling in onderwerpen van de boeken over kunstgeschiedenis vind je hier.

En hier vind je een video met een rondleiding in de collectie kunstgeschiedenis in de Universiteitsbibliotheek in de Binnenstad.

Om te lenen heb je een lenerspas nodig.

De digitale tijdschriften van de Universiteitsbibliotheek Utrecht vind je via Find e-Journals.

Via allerlei zoeksystemen, zoals WorldCat en PiCarta, zal je boeken vinden die niet in Utrecht zijn. Je kan ze zelf gaan lenen of inzien in de bibliotheek waar ze wel zijn, of tegen een vergoeding lenen via het Interbibliothecair Leenverkeer.

Afbeeldingen zoek je liefst zo dicht mogelijk bij de bron, dus bij het museum of de verzamelaar die het werk bezit. Foto’s van gebouwen maak je bij voorkeur zelf.

Verder kan je afbeeldingen vinden in de volgende beeldbanken:

Nederland:

• RKDimages en RKDportraits
• Collectie Nederland: kunstwerken, monumenten en andere objecten in Nederlandse verzamelingen
• de Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: afbeeldingen van Nederlandse monumenten
• Het Nieuwe Instituut: Nederlandse architectuur en stedenbouw

Vrijwel alle  archieven, zoals Het Utrechts Archief en het Nationaal Archief, hebben fotocollecties.

Internationaal:

• De Vlaamse Kunstcollectie: ontsluit de collecties van het koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, het Groeningemuseum Brugge en het Museum voor Schone Kunsten Gent, en delen van M – Museum Leuven en Mu.ZEE Oostende
• Europeana: ontsluit collecties in heel Europa
• Arkyves: ontsluit verschillende collecties; vooral geschikt voor onderzoek naar beeldbetekenissen
• Bildindex der Kunst & Architektur: miljoenen afbeeldingen, vooral oude kunst, veel Duits
• tip: Prometheus is een grote beeldbank met goede afbeeldingen. Een licentie kost enkele tientallen euro’s per jaar, maar je kan een gratis proeflicentie van een week krijgen.

Meer beeldbanken vind je via het overzicht van de Universiteitsbibliotheek (Beperken tot soort: beeld & geluid).

De universiteitsbibliotheek heeft een overzicht waarin je kan zoeken per vakgebied. Uiteraard kijk je in de rubriek Kunstgeschiedenis. Voor sommige onderwerpen zijn ook de zoeksystemen nuttig die je vindt bij Kunstbeleid en management (zoals de catalogus van bibliotheek van de Boekmanstichting), bij Geschiedenis (Delpher), bij Middeleeuwen (Index of Medieval art), bij Franse taal en cultuur (Gallica), en vele andere.

Ten eerste wil je alleen bronnen gebruiken die acceptabel zijn in wetenschappelijk onderzoek.

Je kan de volgende vuistregels aanhouden:

• Secundaire bronnen moeten de toets van wetenschappelijkheid kunnen doorstaan, dus controleerbare informatie bevatten. In sommige gevallen ga je vooral af op de reputatie van de auteur (bijvoorbeeld bij populairwetenschappelijke publicaties zonder noten, informatie uit telefoongesprekken, lezingen en dergelijke).
• Bij primaire bronnen speelt wetenschappelijk als zodanig geen rol. Daarbij selecteer je uitsluitend met het oog op het nut voor je onderzoek.

• Beknopte informatie over het evalueren van bronnen met het oog op de wetenschappelijkheid vind je in de LibGuide Evalueren van bronnen: Snel aan de slag.
• Meer diepgaande informatie daarover vind je in de LibGuide Evalueren van bronnen: Meer weten.

Ten tweede wil je vaststellen wat je wel en niet nodig hebt voor je onderzoek.

• Als vuistregel kan je aanhouden dat je voor een onderwerp in ieder geval de volgende zaken nodig hebt:
  • de belangrijkste recente publicaties, zoals een grote monografische studie over een kunstenaar, en meer gespecialiseerde thematische publicaties
  • de belangrijkste publicaties uit het verleden over het onderwerp
  • een of enkele overzichtswerken over de context van het onderwerp
  • en daarnaast alles wat je nodig hebt voor de beantwoording van je onderzoeksvraag
• Meer informatie over manieren om te achterhalen wat je wel en niet nodig hebt vind je in de LibGuide Zoekstrategie: Beoordelen van zoekresultaat.