Citaten zijn letterlijke overnames uit teksten van anderen. Ook een directe vertaling van een tekstfragment beschouwen we als een citaat.

In een parafrase vertel je in eigen woorden een passage uit een tekst van een ander na.

Bij ieder citaat en iedere parafrase hoort een noot.

Zuinig met citaten

In wetenschappelijke teksten gebruiken we geregeld citaten en parafrasen. We brengen immers gedachten van anderen bij elkaar en analyseren die. Maar lezers hebben de neiging citaten over te slaan. Citaten hebben vaak een andere toon en een ander ritme dan de hoofdtekst. Soms zijn ze zelfs geschreven in een andere taal. Het heeft geen zin teksten op te nemen die niet gelezen worden. Wees dus zuinig met citaten.

Voorbeeld: een interessant maar lastig te lezen citaat over Dürer

 

Ieder citaat parafraseren

Je kan het je lezer gemakkelijker maken door de essentie van het citaat in de in- of uitleiding bij het citaat kort te parafraseren. Daarmee bereik je bovendien dat de lezer weet hoe jij die tekst hebt geïnterpreteerd.

Voorbeeld: een INLEIDENDE parafrase bij het citaat over Dürer

 

Voorbeeld: een UITLEIDENDE parafrase bij het citaat over Dürer

 

Maar als je dan toch al een parafrase invoegt kan je ook overwegen het citaat weg te laten.

Voorbeeld: de tekst over Dürer met uitsluitend een parafrase

 

Soms wel een citaat

Soms zal je wel een citaat opnemen, bijvoorbeeld als een uitspraak bijzonder kras of discutabel is, of omdat je de authentieke formulering wil laten klinken.

Voorbeeld: een sterk ingekort en geparafraseerd citaat in de tekst over Dürer

 

Als je langere teksten door eigen onderzoek hebt verzameld uit primaire bronnen kan je kan overwegen ze in de authentieke vorm in een bijlage op te nemen. In de hoofdtekst neem je dan eventueel fragmenten ervan op. Vooral bij interviews is dit gebruikelijk.

Niet willen bewijzen door middel van citaten

Citeren om beweringen te onderbouwen is meestal niet nodig. Je kan de tekstfragmenten gerust parafraseren als je lezer ze gemakkelijk zelf kan opzoeken en ze niet controversieel of anderszins opmerkelijk zijn. Via de noot maak je de originele tekst toegankelijk voor je lezer.

Je markeert een citaat met enkele aanhalingstekens. Als er een citaat binnen het citaat is gebruik je daarvoor dubbele aanhalingstekens. We maken citaten niet cursief, want cursieve tekst is lastiger te lezen dan gewone. Maar als de originele tekst cursief is dan handhaaf je de cursivering.

Je zet het aanhalingsteken dat het citaat afsluit vóór de punt die de zin afsluit of vóór de komma of het andere leesteken waarmee de zin vervolgt. Het nootnummer komt na de punt aan het einde van de zin.

Voorbeeld

 

Als je woorden weglaat uit een citaat geef je dat aan met rechte haken en drie puntjes: […]

Weglatingen aan het begin of eind van een citaat geef je niet aan.

Ook als je woorden toevoegt aan het citaat of er andere dingen in verandert geef je dat aan binnen rechte haken.

Voorbeeld

Engelse citaten laat je onvertaald. We gaan er van namelijk uit dat in de opleiding iedereen Engels kan lezen. Of je citaten in een andere taal dan het Nederlands of Engels opneemt in de originele taal hangt in het algemeen af van je vermoedelijke lezers.

Bij citaten in andere talen geef je een Nederlandse vertaling. In de noot neem je de oorspronkelijke versie op.

Maar let op: als je een Engelse vertaling hebt gelezen van de boeken van Vasari of de brieven van Courbet en je citeert daaruit, dan vertaal je die passages naar het Nederlands. In de noot neem je de originele Engelse passage op. Vasari en Courbet spraken immers geen Engels.

Veelal zal je citaten uit primaire bronnen aantreffen in secundaire bronnen. Het is altijd verstandig de originele, primaire bron te gaan bekijken, zeker als je twijfelt aan de kwaliteit van de secundaire bron. Maar lang niet altijd is dat mogelijk. In dat geval gebruik je het citaat uit de secundaire bron, met een noot naar die secundaire bron.

Voorbeeld

 

Als je de primaire bron hebt opgezocht en daarnaar verwijst noem je in de noot ook de secundaire bron die jou op het spoor van dat citaat heeft gebracht.

Definitie

Plagiaat is het letterlijk overnemen van een tekst van een ander zonder die met aanhalingstekens en een noot als een citaat te markeren. Alleen een noot toevoegen is dus niet voldoende!

Ook het vertalen of parafraseren van een tekst zonder duidelijk te maken dat het niet om je eigen gedachten gaat, geldt als plagiaat. Een letterlijke vertaling voorzie je van aanhalingstekens en een noot. Bij een parafrase maak je via een in- of uitleiding duidelijk van wie de tekst afkomstig is en voeg je een noot toe.

Fraude

Plagiaat is juridisch strafbaar als het een commercieel doel heeft. Het is moreel verwerpelijk als je er wetenschappelijke status mee probeert te bereiken. De universiteit vat het op als fraude. Veel werkstukken worden op plagiaat gecontroleerd met detectieprogramma’s.

Let op: Ook het zonder meer overnemen van teksten die je eerder zelf geschreven hebt geldt als plagiaat.

Alle zinnen zelf schrijven

Een goede tekst is maatwerk. Het is daarom onwaarschijnlijk dat een fragment uit een andere tekst precies in jouw maatwerk zou passen. De teksten van anderen zijn geschreven in een andere stijl dan die van jou. Ze zijn toegespitst op een andere context, een andere betooglijn, een andere strekking dan die van jouw tekst.

Je kan je baseren op informatie van anderen, maar uiteindelijk moet je je eigen gedachten opschrijven, en dus al je zinnen zelf formuleren.

Per ongeluk plagiaat

Plagiaat kan gemakkelijk uit onoplettendheid ontstaan. Als je in je aantekeningen passages letterlijk overneemt, kan je later over het hoofd zien dat je die zinnen niet zelf bedacht had.

Markeer dus in je aantekeningen de letterlijke overnames.